درباره دیابت

دیابت یک بیماری جدی و مزمن است و زمانی رخ می دهد که بدن نتواند انسولین کافی تولید کند و یا به طور موثر از انسولینی که تولید می شود استفاده نکند، که در نتیجه قند خون افزایش می یابد.(1) بیماری دیابت انواع مختلفی دارد: دیابت نوع ۱ که «دیابت وابسته به انسولین» یا «دیابت نوجوانان» نامیده می شود. این بیماری 5 تا 10 درصد از کل موارد مبتلا به دیابت را تشکیل می‌دهد و نوعی اختلال خودایمنی شناخته می شود. به این معنی که سیستم ایمنی بدن به سلول های تولیدکننده ی انسولین در لوزالمعده حمله می کند و توانایی بدن در تولید انسولین را از بین می برد.(2, 3) عوامل خطرزا در دیابت نوع 1 شامل عوامل وراثتی و محیطی مباشد مانند عفونت های ویروسی یا باکتریایی، مواد سمی شیمیایی در غذاها و غیره.(1, 3) دیابت نوع 2 که قبلاً به عنوان “دیابت غیر وابسته به انسولین” یا “دیابت بزرگسالی” شناخته می شود، 90 تا 95 درصد از کل موارد مبتلا به دیابت را تشکیل می دهد. این نوع دیابت در افرادی دیده می شود که کمبود نسبی (و نه مطلق) انسولین دارند و دارای مقاومت به انسولین هستند.(2) علل دیابت نوع 2 به طور کامل شناخته نشده است، اما ارتباط قوی با اضافه وزن، چاقی، افزایش سن، قومیت و سابقه خانوادگی دارد.(1) برخی از بیماران مبتلا به دیابت ممکن است هیچ علامتی را تجربه نکنند(3) اما از علائم شایع دیابت میتوان به تشنگی بیش از حد، تکرر ادرار یا شب ادراری، کمبود انرژی یا خستگی، گرسنگی مداوم، کاهش وزن ناگهانی، تاری دید و کتواسیدوز دیابتی اشاره کرد.(1) دیابت نوع 2 ممکن است علائمی شبیه به دیابت نوع 1 داشته باشد، اما به طور کلی، علائم با سرعت و شدت بسار کمتری بروز میکند.(1)


اگر دیابت به درستی کنترل نشود، با گذشت زمان می تواند منجر به آسیب های جدی در نقاط مختلف بدن شود. زیرا در بیماری دیابت سطح قند خون در بدن بالاست و گلوکز اضافه به راحتی می تواند براندام های مختلف بدن اثر گذارد.(4) بیماری دیابت میتواند باعث بروز آسیب های حاد (کتواسیدوز دیابتی و یا هیپوگلیسمی)(3) و همچنین عوارض طولانی مدت گردد. عوارض طولانی مدت که در واقع طی سال ها رخ میدهد را میتوان به دو دسته میکروواسکولار و ماکرووسکولار طبقه بندی نمود. عوارض میکرووسکولار شامل ناراحتی های کلیوی(نفروپاتی)، آسیب های عصبی (نوروپاتی)، بیماری های چشم (رتینوپاتی) و عوارض ماکروواسکولار شامل اختلال عروق کرونر قلب، سکته مغزی وبیماری عروقی محیطی هستند.(4) زخم پای دیابتی از دیگر مخاطرات افراد مبتلا به دیابت است.(3) هیپرگلیسمی کنترل نشده، مقاومت به انسولین، تولید بیش از اندازه انسولین، و همچنین شرایطی مانند چربی خون بالا، فشار خون بالا، و چاقی، “طوفان کامل” ایجاد می کنند که منجر به ایجاد این عوارض می شود.(3)
اهداف درمان دیابت، شامل پیشگیری یا به تاخیر انداختن بروز عوارض حاد و طولانی مدت ، جلوگیری از بروز هیپوگلیسمی ناشی از درمان؛ و حفظ کیفیت زندگی فرد مبتلا به دیابت است .(3)
سه جزء اصلی برای درمان دیابت وجود دارد(4): 1. رژیم غذایی (افزایش استفاده از سبزیجات وکاهش مصرف کربوهیدرات(5))، 2. ورزش (حداقل 150 دقیقه در هفته((6) و 3. داروهای کنترل کننده قند خون و انسولین است.(4)
داروهای کنترل کننده قند خون مانند(7):

  1. 1. مهارکننده های آلفا گلوکوزیداز مانند آکاربوز
  2. بیگوانیدها – متفورمین
  3. مهارکننده های DPP-4مانند لیناگلیپتین
  4. مگلیتینیدها مانند رپاگلینید
  5. مهارکننده های SGLT2مانند امپاگلیفلوزین
  6. سولفونیل اوره ها مانند گلیکلازید
  7. TZD ها مانند پیوگلیتازون


کاهش سطوح دیگر عوامل خطر شناخته شده ای که به رگ های خونی آسیب می رساند مانند فشار خون بالا و قطع مصرف دخانیات نیز برای جلوگیری از عوارض مهم است.(8) درمان اصلی دیابت نوع 1 انسولین همراه با رژیم غذایی و ورزش است(3). درمان دیابت نوع 2 شامل رژیم غذایی مناسب، ورزش و مصرف داروهای کنترل کننده قند خون است و ممکن است در ادامه نیاز به تزریق انسولین هم باشد.(3)

منابع:

  1. Sun H, Saeedi P, Karuranga S, Pinkepank M, Ogurtsova K, Duncan BB, et al. IDF Diabetes Atlas: Global, regional and country-level diabetes prevalence estimates for 2021 and projections for 2045. Diabetes research and clinical practice. 2022;183:109119.
  2. Care D. Care in Diabetes—2022. Diabetes Care. 2022;45:S17.
  3. McDermott MT. Endocrine Secrets E-Book: Elsevier Health Sciences; 2019.
  4. Zeind CSCMG. Applied therapeutics : the clinical use of drugs. 2018.
  5. Hei Karen Lau K. Nutrition Therapy for Adults With Diabetes or Prediabetes. ADCES in Practice. 2022;10(1):34-8.
  6. Colberg SR, Sigal RJ, Fernhall B, Regensteiner JG, Blissmer BJ, Rubin RR, et al. Exercise and Type 2 Diabetes. Diabetes Care. 2010;33(12):e147-e67.
  7. Draznin B, Aroda VR, Bakris G, Benson G, Brown FM, Freeman R, et al. 9. Pharmacologic Approaches to Glycemic Treatment: Standards of Medical Care in Diabetes-2022. Diabetes Care. 2022;45(Supplement_1):S125-S43.
  8. Organization WH. Diabetes.